TypeScript nədir? JavaScript və TypeScript arasındakı fərqlər

TypeScript  Microsoft tərəfindən hazırlanmış obyekt yönümlü proqramlaşdırma dilidir. JavaScript-in yayılması və istifadə sahələrinin artması ilə TypeScript ehtiyac kimi ortaya çıxdı. “Hansı növ ehtiyac?” sualını vermək üçün əvvəlcə  JavaScript dilinin strukturuna nəzər salaq.

JavaScript təbiətcə dinamik bir dildir. Dinamik dili işə salana qədər kodda xəta olub-olmadığını görməyə imkan vermir.  Lakin zaman keçdikcə bu dinamik quruluş böyük layihələrdə istifadə olunmaq istənildikdə dezavantaja çevrildi.JavaScript ilk qurulduğu zaman  sadə  bir quruluşa malik olduğundan, böyük layihələrin ehtiyac duyduğu bəzi strukturlar yox idi. Siniflər, interfeyslər kimi strukturlar JavaScript-ə daxil deyildi.Böyük layihələri dəstəkləmək üçün Javascript ilə yeni bir dilə ehtiyac var idi. Typescript belə ortaya çıxdı.

TypeScript nədir?

C# dilinin qurucusu Anders Hejlsberg tərəfindən hazırlanmış TypeScript-in ilk versiyası 2012-ci ildə hazırlanmışdır. İllər keçdikcə inkişafını davam etdirmiş və yeni xüsusiyyətlər əlavə edərək günümüzə gəlib çatmışdır.TypeScript JavaScript-dəki bəzi çatışmazlıqları aradan qaldırmaq üçün hazırlanmışdır. Bir sözlə, mövcud olanlara əlavələr edilib. 

Biz JavaScript öyrəndik, indi onun üstündə TypeScript öyrənəcəyik?

• Xeyr, çünki JavaScript-də yazdığınız kodu TypeScript-də istifadə edə bilərsiniz.

• JavaScript interpreted bir dildir. TypeScript isə compiled bir dildir.

Interpreted ve Compiled Dillər

'Compiled' dili kodu birbaşa maşın dilinə çevirir. 'Interpreted ' dili, əksinə, birbaşa maşın dilinə tərcümə edilmir. Başqa bir proqramın köməyi ilə sətir-sətir oxunur və işə salınır.Bunu daha ətraflı izah etmək üçün italyan dilində yazılmış resepti nəzərdən keçirək. Bunu etmək istəyirsən, amma italyan dilini bilmirsən. İki seçiminiz var. Biri gəlib sənin üçün türkcəyə çevirəcək. Yaxud italyan dilini bilən adam yanınızda oturub sizə resepti sətir-sətir izah edəcək. Birincisi üçün 'Compiled', ikincisi üçün isə 'Interpreter'  deyə bilərik.

TypeScript VS JavaScript

Kod nümunəsində iki dili müqayisə etmək onu daha başa düşülən edəcəkdir. İlk kodumuz TypeScript, digər kodumuz isə JavaScript-dir.Bizim Add adlı funksiyamız var. İki ədədi birlikdə toplayır və nəticəni bizə qaytarır.

Birinci misala baxdığımız zaman x və y dəyişənlərinin növləri müəyyən edilir. 'Integer' olacaq. Proqramı yazarkən rəqəmlər yerinə 'String' istifadə etsək, proqram bizi xəbərdar edəcək. Nümunədə göründüyü kimi, dırnaq içərisindəki 1 rəqəmləri toplanmağa çalışılmışdır. Proqram bunun xəta olduğunu söylədi.Digər tərəfdən, ikinci misala baxanda belə bir səhv görmürük. Təbii ki, ilkin x və y dəyişənlərinin ədədlər olduğu göstərilməyib. Bu dəfə də eyni nümunədə görürük ki, dırnaq içərisində olanları əlavə etdikdə nəticədə 11-i göstərir.

Bu cür gözdən qaçan səhvlər böyük layihələr üçün vacibdir. Typescript bu səbəbdən böyük layihələr üçün hazırlanmış, səhvlərin qarşısını almağı hədəfləyən bir proqramlaşdırma dilidir.

Kanan Mirzayev

Full Stack Web Developer

Bir proqramçını tanımağın ən yaxşı yolu onun yazdığı kodlara baxmaqdır.Github hesabıma keçid edə bilərsiniz.